Onderzoek naar invloed van geur op arbeidsproductiviteit

3.   Resultaten

In dit hoofdstuk worden eerste de resultaten van het literatuuronderzoek beschreven, daarnaast worden de resultaten geanalyseerd die de studenten in de eerste- en tweede onderzoekswerk behaald hebben.

3.1 Resultaten literatuuronderzoek

De deelvragen die gesteld zijn in hoofdstuk 2 worden in deze paragraaf uitgewerkt.

Wat is er al bekend over dit onderwerp?

De productiviteit op kantoor kan worden vergroot door bepaalde aroma’s, kleuren, geluiden en beelden. Het kantoor moet ruiken naar pepermunt. Dit blijkt uit een studie van Wheeling Jesuit University. Studenten die meededen aan dit onderzoek konden onder invloed van pepermuntgeur hun aandacht beter vasthouden. Daarnaast gingen ook geheugen, stemming en alertheid vooruit.  (Cronie, 2014)

In Japan wordt in sommige bedrijven ’s morgens vroeg citroengeur verspreid met als effect dat er harder wordt gewerkt. Daarna volgt bloemengeur voor een verhoging van de concentratie. Na de lunch verspreiden ze die geuren nog een keer in dezelfde volgorde.  (OntdekMediaPlaza.com, 2011)

Het is bewezen dat mensen die computertaken verrichten 12 procent productiever en minder gespannen werken als er goed gekozen planten in de ruimte zijn. Een citrusgeur is bijvoorbeeld goed voor de productiviteit. (ManagersOnline.nl, 2004)

Geur kan ook ingezet worden om het welzijn en de productiviteit van het personeel te verhogen. Verschillende studies wijzen uit, dat het inademen van bepaalde etherische oliën bijdragen aan een gezondere (werk)omgeving. Niet alleen breken deze oliën door hun natuurlijke anti-bacteriële werking schadelijke bacteriën in de lucht af, ook kan het inademen van deze geuren positief effect sorteren op het menselijke immuunsysteem. Het verspreiden van natuurlijke geuren zoals o.a. lavendel of basilicum zorgen voor een ontspannende werksfeer. Het verspreiden van o.a. pepermunt-, dennen- of bijvoorbeeld rozemarijngeuren kunnen een bijdrage leveren bij vermoeiende vergaderingen of creatieve sessies; deze geuren zorgen ervoor dat we ons frisser en creatiever voelen. Citrusgeuren, en de geur van eucalyptus, hebben een positieve invloed op ons concentratievermogen en bepaalde bloemengeuren kunnen depressieve gevoelens reduceren. (Min, 2014)

Wat is productiviteit?

Productiviteit is de mate waarin iets geproduceerd wordt en er dus iets nieuws verschijnt. Als een organisatie de productiviteit wil meten, meet zij meestal de arbeidsproductiviteit. Dit is de gemiddelde productie per werknemer gedurende een bepaalde periode.

Wat is geur?

Er zijn vijf kenmerken van reuk: reuk is een verborgen zintuig, omdat het waarnemen van geur veel meer onbewust gebeurt dan bewust. Daarnaast bepaalt geur hoe wij mensen om ons heen zien. Als derde is reuk een associatief en emotioneel zintuig. Voorkeuren voor geur worden niet aangeboren, en zijn daarom vaak aangeleerd. Daarnaast koppelen wij een geur gemakkelijk aan emoties door herinneringen. Deze koppeling gebeurt vrijwel altijd onbewust. Als laatste heeft reuk een speciaal geheugen. (Hermans, 2011)

Welke onderzoeken zijn er al gedaan?

De citroenlucht van allesreinigers zorgt voor schoonmaakkriebels bij studenten zonder dat ze er erg in hebben. Dit is de uitkomst van Nijmeegs en Utrechts onderzoek naar de onbewuste invloed van geur op gedrag.

In het eerste onderzoek werden 50 studenten geplaatst in een hokje met of zonder de geur van allesreiniger. Vervolgens moesten ze een woordherkenningstaak uitvoeren met 20 echte woorden zoals ‘fietsen’ en ‘tafel’ en 20 onzinwoorden zoals ‘njetsen’ en ‘fluut’. Van de 20 echte woorden waren er 6 die met schoonmaken van doen hadden zoals ‘poetsen’ en ‘hygiëne’. Deze woorden werden in de hokjes mét citroengeur sneller herkend als echte Nederlandse woorden dan in de hokjes zonder citroengeur.

In een tweede experiment werd proefpersonen gevraagd om vijf activiteiten te noemen die ze nog moesten uitvoeren in de loop van de dag. Proefpersonen die waren blootgesteld aan de schoonmaakgeur rapporteerden eerder dat ze nog moesten poetsen, opruimen of wassen, dan proefpersonen in de controleruimtes.

In de derde proef werd getest of de citroengeur van allesreiniger ook daadwerkelijk poetsgedrag bevorderde. Een groepje van 22 studenten moest eerst in het hokje met of zonder geur een vragenlijstje invullen waarna ze in een volgende kamer die geurloos was gevraagd werden om een beschuitje op te eten aan tafel. En zoals je weet kruimelt beschuit nogal. Met behulp van een camera werd bijgehouden in hoeverre de proefpersonen de tafel schoon hielden. Zoals verwacht waren de proefpersonen die tevoren waren blootgesteld aan citroengeur, meer geneigd om de tafel schoon te vegen dan de andere groep.

Bij alle drie de experimenten werden de proefpersonen na afloop nog een aantal extra vragen gesteld. Hieruit bleek dat veruit de meeste proefpersonen de citroenlucht helemaal niet geroken hadden. (Malmberg, 2005)

Wat zijn de effecten van bepaalde geuren op mensen?

Lavendel en rozemarijn bevorderen positieve stemming, prestatie op mentale rekentaken, verminderen stres en angst en verminderen het werkgeheugen en subjectieve alertheid. Sinaasappelgeur bevordert stemming, vermindert stress en angst en bevordert kalmheid en alertheid. Pepermunt bevordert fysieke prestaties. Er wordt een verschil gemaakt tussen geuren in hoge en lage concentraties. De lage concentraties ruik je niet bewust, de hoge wel. De lage concentratie kun je in 50% van de gevallen wel waarnemen, en in 50% niet.

3.2 Resultaten per klas

In dit hoofdstuk worden de resultaten weergegeven. In elke klas is twee keer een experiment afgenomen. Per klas waren er per week een verschillend aantal deelnemers. Dit is te zien in onderstaande tabel. Uit tabel 3 blijkt dat er niet aan de steekproefgrootte voldaan is. Uit tabel 2 is gebleken dat er minimaal 133 studenten moesten deelnemen aan het onderzoek voor een betrouwbaar onderzoek. De conclusie die hieruit getrokken kan worden, is dat er te weinig studenten hebben deelgenomen voor een 90% betrouwbaar onderzoek.

Tabel 3 – Deelnemers

Klas A en klas F hadden in de tweede week allebei minder deelnemers. Klas A had de grootste daling qua deelnemers. Er waren in de tweede week 10 deelnemers minder dan in de eerste week. Klas F had in de tweede week 4 deelnemers minder. Klas C en klas H hadden meer deelnemers in de tweede week. In klas C waren er in de tweede week 4 deelnemers meer dan in de eerste week. Klas D had beide keren 21 deelnemers.

In totaal waren er in de eerste testweek 88 deelnemers. Aan de tweede test hebben 81 studenten deelgenomen. De klassen D, F en H waren in de tweede week onder de invloed van geur. De klassen A en C waren de controlegroepen. Dit verschil in aantal studenten kan verklaard worden door het feit dat niet iedereen verplicht aanwezig hoeft te zijn bij de lessen.

Bij het analyseren van deze resultaten is het van belang om te achterhalen of het onderzoek significant bewezen is. Dat betekent dat een bepaald verschijnsel zo vaak voorkomt dat het (normaal gesproken) niet aan toeval toe te schrijven is. De significantie maakt het onderzoek dus betekenisvol. Bij een significantieniveau van 5% is het toeval erg klein en de uitkomst erg nauwkeurig te noemen. Als er met de T-Toets een betekenisvol ofwel significant verschil aangetoond wordt, wil dat zeggen dat de kans erg klein is, dus dat het gevonden verschil door toeval ontstaan is. Onderstaande formule laat zien op welke manier de T-Toets uitgerekend kan worden. [1]

3.3 Resultaten Klas A

In de eerste week is de test bij klas F op een dinsdag afgenomen om 13:30. In de tweede week zijn de testen op een woensdag om 8:30 afgenomen. Dit is een verschil vijf uren. Beide keren is de test bij hetzelfde vak afgenomen, en bij dezelfde docent. In de eerste week zaten de deelnemers in een gehorig H gebouw. In de tweede week zaten de deelnemers in de F-vleugel, die als rustiger wordt ervaren door de gemiddelde student.

4. Verantwoording onderzoek

4.1 Significantie

De significantie van een onderzoek geeft weer op welke manier een onderzoek op feiten en niet op toeval berust. Er zijn meerdere mogelijkheden om de significantie te berekenen. Wij hebben gekozen om de T-Test uit Excel te gebruiken. Hierbij zijn vier syntaxis van belang; de eerste gegevensverzameling, de tweede gegevensverzameling, de soort verdeling en het type t-toets dat uitgevoerd dient te worden.

De testen zijn zowel uitgevoerd op het gebied van taal, als rekenen. De eerste gegevensverzameling bestaat uit het aantal goede antwoorden per onderdeel in de eerste onderzoeksweek. De tweede gegevensverzameling bestaat uit het tweede onderzoeksmoment, onder invloed van geur of niet. De soort verdeling die is gekozen, is een eenzijdige verdeling. Een eenzijdige toets kijkt of er een verschil in een bepaalde richting aanwezig is. Het type t-test dat uitgevoerd kan worden, heeft een aantal opties.

–        Optie 1 wordt gebruikt wanneer er twee verschillende groepen worden ondervraagd maar in dezelfde omstandigheden.

–        Optie 2 wordt gebruikt wanneer er wordt uitgegaan van twee gelijke groepen.

Om de significantie van dit onderzoek te bepalen, zijn bovengenoemde opties van het type naast elkaar gelegd.

Optie 1 wordt gebruikt wanneer je uitgaat van twee totaal verschillende groepen. De klassen zijn weliswaar niet precies hetzelfde, maar zijn ook niet totaal verschillend. In het tweede  geval, omdat er sprake is van twee grotendeels gelijke groepen. Echter, de klassen waren in beide weken niet precies hetzelfde samengesteld. Vandaar dat er is gekozen om beide testen naast elkaar te leggen, om te beoordelen of er sprake is van een significant verschil.

Wanneer de uitkomst lager is dan 0,05, mag er uit gegaan worden van een gewichtig verschil.

Tabel 4 – Significantie

Uit bovenstaande tabel blijkt dat optie 1, om uit te gaan van twee totaal verschillende groepen, een negatieve significantie oplevert. In geen van de gevallen is de significantie lager dan 0,05. Echter kan wel worden opgemerkt, dat de klassen die onder invloed zijn van geur een lagere/positieve uitkomst hebben.

Bij de tweede optie, waarbij rekening wordt gehouden met dezelfde klassen, kan verondersteld worden dat er bij twee klassen (D en F) een significant verschil is op het gebied zowel taal als rekenen onder invloed van geur. Bij de laatste klas is dit verschil alleen toe te kennen op het gebied van rekenen. Bij de klassen A en C is er geen significant verschil, deze groepen waren dan ook niet onder invloed van geur.

Er kan verondersteld worden dat er een significant verschil is bij het toetsten van studenten onder invloed van geur, mits er rekening wordt gehouden met de samenstelling van de klassen. De klassen zijn grotendeels gelijk, maar hebben toch kleine onderlinge verschillen. Het is van belang om dit feit mee te nemen in de oordeelsvorming.

4.2 Betrouwbaarheid

De betrouwbaarheid van dit onderzoek is natuurlijk discussieerbaar. Het experiment werd verspreid over twee weken uitgevoerd. In de tweede week van het onderzoek waren niet alle klassen gelijk qua grootte. Daarnaast waren ook de reken- en taaltoets in week 1 niet hetzelfde als in week 2, dus er bestaat een kans dat in één van de weken de toetsen moeilijker of makkelijker waren.

Verder zaten niet alle studenten steeds in hetzelfde lokaal. De lokalen verschilden bijvoorbeeld van elkaar in grootte en de lokalen waren ook verdeeld over verschillende gebouwen.

Het experiment werd steeds op verschillende tijdstippen uitgevoerd. Dit heeft ook invloed op de betrouwbaarheid, omdat verondersteld wordt dat studenten ’s ochtends anders functioneren dan ’s middags.

Wat verder nog invloed kan hebben gehad op de uitkomst van het onderzoek is de hoeveelheid studenten die meededen aan het onderzoek. De eerste week deden er bij klas A bijvoorbeeld 21 studenten mee, terwijl dit in week twee maar 11 waren. Bij de onderzoeksgroep deden er in totaal zes studenten minder mee tijdens de tweede week ten opzichte van de eerste week.

Tot slot waren de klassen beide weken niet aan elkaar gelijk qua aantal studenten en zat er bij sommige klassen meer dan een week tussen de afname momenten van de experimenten.

4.3 Validiteit

Het was de bedoeling dat met dit experiment de productiviteit werd gemeten. Dit is ook wel degelijk gebeurd als productiviteit beschreven is als zo snel mogelijk zoveel mogelijk foutloze antwoorden geven. De vraag is echter of er echt alleen naar productiviteit gekeken is. Uit de praktijk bleek dat de studenten (door de tijdsdruk) gestrest werden. Je zou dus ook kunnen zeggen dat de stressbestendigheid gemeten is.

5.   Conclusie

In de conclusie wordt er antwoord gegeven op de hoofdvraag. Deze luidt:

‘Wat is de invloed van de etherische oliën bij het gebruik van de Arotec 2 van Natural Mood Makers op de productiviteit van eerstejaars voltijd Facility Management studenten op de Hanzehogeschool Groningen?’

Bij alle klassen is in de eerste week niet met geur gewerkt. In de tweede week is er ook bij de klassen A en C niet met geur gewerkt. In de klassen D, F en H echter wel. A en C fungeren op deze manier als controlegroepen. Uit de resultaten blijkt dat bij de klassen A en C de tweede week slechter op taal en beter op rekenen scoorden. Klassen D en F scoorden in de tweede week op beide onderdelen beter en klas H scoorde alleen op rekenen beter, maar verslechterde op het onderdeel taal.

Na het analyseren van de significantie, kan er geconcludeerd worden dat geur de productiviteit op eerstejaars studenten van de opleiding Facility Management, verhoogt. Uit de significantie analyse komt naar voren dat er (uitgaande van twee verschillende groepen) geen significant verschil aanwezig is. Echter, bestaan de klassen grotendeels uit dezelfde samenstelling, alleen bestaan er onderlinge verschillen. Met deze visie, kan er uitgegaan worden van een andere optie, om twee dezelfde groepen te meten. Hieruit kan verondersteld worden dat de klassen die beïnvloed zijn met geur een significant verschil op zowel het gebied van taal als rekenen laten zien. Bij de klassen A en C is er geen significant verschil en dat is verklaarbaar, gezien beide klassen op beide onderzoekmomenten niet beïnvloed zijn.

Er kan verondersteld worden dat er een significant verschil is bij het toetsten van studenten onder invloed van geur, mits er rekening wordt gehouden met de samenstelling van de klassen.